အာဏာရှင်လက်ထက် မြိုင်သူတို့ ရွှေနားကပ်မလို သေနတ်သာလိုသည်

၁၅ နှဈအရှယြ သမီးကှီးဖှဈသူ အမှတတြနိုးပနဆြငထြားသည့ြ ရှှနေားကပကြို ခွှတကြာ မိခငဖြှဈသူ ဒေါခြငကြ တှဝခှေငြေး အလွှငြးမရှိဘဲ ငှဖလေားထဲကို ကမြးထည့ပြေးလိုကသြညြ။ဇှနလြဆနြးပိုငြးက မကှေးတိုငြး၊ မှိုငမြှို့နယအြတှငြး ကွေးရှာတဈခုတှငြ နိုငငြံရေးဟောပှောပှဲအပှီး အာဏာသိမြးစဈကောငစြီကို လကြ နကစြှဲကိုငခြုခံနသေော တောလြှနရြေးတပြဦးကို နားမှ နားကပဖြှုတလြှူနကှခှေငြးဖှဈသညြ။

“ယောကကြွားမှာ ဖိနပြ၊ မိနြးမမှာ နားကပြ” ဟု ဆိုရိုးရှိသညြ့အတိုငြး သမီးမိနြးကလေးမှနရြငြ နားကပရြှိမှ တင့တြယသြညဟြူသော အယူအဆကို စဈအာဏာရှငလြကအြောကတြှငြ ထညြ့သှငြးစဉြးစားရနြ မလိုအပတြော့ဟု ဆုံးဖှတကြာ ရှိစုမဲ့စု နားကပတြဈရနကြို ဒေါခြငတြို့သားအမိနှဈဦး စိတတြူကိုယတြူ ခွှတလြှူလိုကခြှငြးဖှဈသညြ။ဒေါခြငတြို့သားအမိမှာ မှိုငမြှို့နယမြှောကပြိုငြးရှိ ကွေးရှာတဈခုမှဖှဈသညြ။ မကှေးတိုငြးအစှနြ ဆုံးရှိ မှိုငမြှို့နယမြှာ စဈကိုငြးတိုငြးအတှငြးမှ မှို့နယအြခွို့နှငြ့ ထိစပနြသညြေ့ပှငြ ခငွြးပှညနြယအြတကြ ယောဒသနှေငြ့လညြး ဆကလြကွကြပလြကွရြှိသညြ။

ဒသခေံ ပှညသြူ့ကာကှယရြေးတပြ (PDF) မွား အား ကောငြးရာ ဒသဖှေဈကာ စဈကောငစြီတပကြလညြး မကှာခဏ စဈကှောငြးထိုးပှီး မှိုငမြှို့နယအြတှငြးရှိ ကွေးရှာမွားကို မီးရှို့ဖကွဆြီးနသညြေ။”ပှညသြူလူထုတှေ သတောလညြး မှငနြရတေော့ မခံစားနိုငလြို့ပါ။ အခုနကတေော့ စားစရာ မရှိရှိပါ။ သူတို့အတှကြ ကညွြ ဆနတြဈတောငြ့ဖိုးပဲရရ၊ နှဈတောင့ဖြိုးပဲ ရရဆိုပှီး ခွှတပြှီးတော့ လှူလိုကကြှတာ။ ကိုယ့ခြံစားခကွနြဲ့ကိုယပြေါ့။ နားကပကြ သိပတြော့မရှိပါဘူး” ဟု အသကြ ၄၀ နီးပါးအရှယြ ဒေါခြငကြ ဆိုသညြ။

တဈနေ့လုပတြဈနေ့စား ခွှေးနှဲစာငှကှေေးဖှင့ြ သမီးဖှဈသူအတှကြ ဝယယြူပေးခဲ့သည့ြ ထိုနားကပမြှာ ဝယယြူစဉကြ ကပွြ ၆၀,၀၀၀ ဝနြးကငွသြာ တနသြညြ။ သို့ သောြ ထိုနားကပကြ သူတို့မိသားစုတှငြ တနဖြိုးအကှီးမားဆုံးပိုငဆြိုငမြှုတဈခုဟု ဆိုနိုငသြညြ။လှနခြဲ့သည့ြ ရှဈနှဈက အမွိုးသားဆုံးပါးသှားသောကှောင့ြ သမီးကှီးနှင့ြ ၁၂ နှဈအရှယြ သားငယကြို ဒေါခြငတြဈယော ကတြညြး ခကခြကခြဲခဲ လုပကြိုငကြွှေးမှေးခဲ့ရသညြ။ကွော ငြးမနခေဲ့ဖူးသော ဒေါခြငမြှာ လကလြှုပမြှ ပါးစပလြှုပရြသော နေ့စားသမားတဈဦးဖှဈသညြ။

သနြးနှင့ခြွီသော ပှညသြူမွား မကွရြညပြေါကကြှီးငယကြရွုံမွှမက အသကအြိုးအိမစြညြးစိမကြို တဈစစီ ခွိုးဖဲ့ဖကွဆြီးနသေော အာဏာသိမြးစဈအုပစြုကို ခုခံတိုကခြိုကရြနြ အုပတြဈခပွသြဲတဈပှင့အြနဖှငြေ့ သမီးနားကပကြို ဖှုတလြှူခှငြးဖှဈသညဟြု ဒေါခြငကြ ဆိုသ ညြ။”စဈအာဏာရှငအြောကမြှာလညြး မနခငွေတြော့ဘူး။ စဈဖိနပအြောကမြှာလညြး ဒူးမထောကခြငွတြော့ပါဘူး။ ပှညသြူလူထုတှေ တောတြောလြညြးခံစားရတယြ” ဟု သူက ဆိုသညြ။

ရှေးကောကပြှဲရလဒကြို လကမြခံဘဲ အရပသြားအစိုးရကို ဖှုတခြကွာ ၂၀၂၁ ဖဖေောဝြါရီတှငြ စဈတပကြ တိုငြးပှညအြာဏာ သိမြးယူခဲ့သညြ။ စဈအာဏာသိမြးမှုကို ဆနြ့ကငွသြူ ပှညသြူမွား သတဖြှတခြံရပှီးနောကြ အခှားဒသမွေားနညြးတူ မှနမြာနိုငငြံအလယပြိုငြး စဈကိုငြးနှင့ြ မကှေးတိုငြးတို့တှငြ လကနြကကြိုငတြောလြှနမြှုမွား ပေါပြေါကလြာသညြ။မကှေးတိုငြး မှိုငမြှို့နယသြညြ စဈကောငစြီက စဈဆငရြေးအကှီးအကယွဆြငနြှှဲနသညေ့ြ စဈကိုငြးတိုငြး ပုလဲ၊ ဆားလငြးကှီးမှို့နယမြွားနှင့ြ နယနြိမိတခြငွြး ထိစပနြပှေီး လကနြကကြိုငခြုခံစဈအားကောငြးသညြ့ ဒသတေဈခုဖှဈသညြ။

ရကစြကကြှမြးကှုတသြော စဈကောငစြီကို လကနြကမြပှည့မြစုံဖှင့ြ ခုခံတိုကခြိုကနြရသေောကှောင့ြ ပှညသြူကာကှယရြေးတပဖြှဲ့ဝငမြွား အဓိကလိုအပသြည့ြ လကြ နကမြွားတပဆြငရြနြ မှိုငမြှိုနယအြတှငြးမှ အမွိုးသမီးမွားသညြ ဒေါခြငနြညြးတူ ရှိစုမဲ့စုရှှနေားကပမြွား ခွှတပြေးနကှသေညြ။မှိုငမြှို့နယအြတှငြး စဈအာဏာသိမြးမှုဆန့ကြငွရြေး သပိတစြဈကှောငြးမွား၊ လူထုတှေ့ဆုံပှဲမွားနှင့ြ ပှညသြူကာကှယရြေးတပဖြှဲ့မွား၏ ခရီးစဉမြွားတှငြ ဒသခေံတို့က နားကပြ၊ လကစြှပြ၊ ဆှဲကှိုး၊ လကြ ကောကြ စသညြ့ ရှှထညေလြကဝြတရြတနာမွား ထောကပြံ့လှူဒါနြးကှသညြ။

ပှညသြူ့ကာကှယရြေးတပဖြှဲ့ဝငမြွားကို တကနြိုငသြည့ဘြကမြှ ပုံသဏျဌာနမြွိုးစုံဖှင့ြ ထောကပြံ့လကွရြှိရာ အမွိုးသမီးမွား အမှတတြနိုးဝတဆြငသြည့ြ ရှှနေားကပခြွှတပြေးခှငြးကို မှိုငမြှို့နယတြှငြ ပထမဆုံးတှေ့ရခှငြးဖှဈသညြ။ သူတို့တှငြ နားကပမြှလှဲ၍ အခှားပေးစရာ ငှလညြေးမရှိပေ။”တောငသြူလုပတြာ။ စီးပှားရေးကတော့ အဆငမြပှဘေူးပေါ့။ အညာမှာက ခှောကခြနြးတယလြေ။ ပိုကဆြံမရှိတော့ နားတောငြးခွှတလြှူလိုကတြာပေါ့။ ကွှနမြကတော့ ကညွဆြနဖြိုးပဲရရ၊ လကနြကဖြိုးပဲရရ စိတဓြာတနြဲ့ လှူတာပါ” ဟု သကလြတပြိုငြးအရှယြ အမညမြဖောလြိုသူ မှိုငဒြသခေံ အမွိုးသမီးတဈဦးက ပှောသညြ။

အပူပိုငြးဇုနရြှိ မှိုငမြှို့နယတြှငြ မှဈတဈစငြးမွှ ဖှတြ သနြးစီးဆငြးခှငြးမရှိပေ။ မိုးကိုသာ မွှောကြိုး၍ ယာလုပကြှရသညြ။ စဈအာဏာသိမြးမှုကှောင့ြ စီးပှားရေး ပိုကပွတြညြးသညြ။ မှပေဲ၊ နှမြး၊ ပှောငြးနှင့ြ ပဲစငြးငုံတို့ စိုကပြွိုးထားသောလြညြး စဈတပရြနကြှောငြ့ စိတဖြှောင့ဖြှောင့ြ မလုပကြိုငနြိုငကြှပေ။ သှားရေးလာရေး ခကခြဲသဖှငြ့ စိုကပြွိုးထားသည့ြ သီးနှံမွားပေါလြွှငပြငြ မှို့ကို တကရြောငြးရနြ မလှယကြူကှောငြး၊ စဈတပကြ နရောတကာ မထငလြွှငမြထငသြလို ဖမြးဆီးနှိပစြကသြဖှင့ြ မသှားရဲမလာရဲဖှဈနကှေောငြး မှိုငဒြသခေံတို့က ဆိုသညြ။

စဈကောငစြီလကခြကွကြှောင့ြ ဒသတေိုငြးတှငြ စီးပှား ရေးထိခိုကပြှီး လူအမွား ဒုကျခရောကနြခွေိနြ လကဝြတရြတနာမွားကို မဆငမြှနြးလိုတော့ကှောငြး နောကထြပြ မှိုငဒြသခေံအမွိုးသမီးတဈဦးက ဆိုသညြ ။စဈအာ ဏာရှငလြကထြကတြှငြ ရှှငှစေညြေးစိမြးမွားသာမက လူ့အသကသြညပြငြ အာမခံခကွမြရှိသလို အာဏာ ရှငစြနဈ ပှုတမြကမွခငွြး လုံခှုံမှုမရှိနိုငကြှောငြး မိဘအမှေ ခှောငြးသောငြးတနြ ရှှနေားကပခြွှတပြေးခဲ့သည့ြ အသကြ ၂၁ နှဈအရှယြ ထိုအမွိုးသမီးက ဆိုသညြ။

“ရှှနေားကပြ၊ နားရနြးတှေ ဝတဆြငပြှီး နတောထကစြာလို့ရှိရငြ ကွှနမြတို့ ရှိသမွှ အရာပဈစညြးတှကေို ရောငြးခပွှီးတော့ ဒီတောလြှနရြေးကှီးမှာ စဈအာဏာရှငပြှုတကြဖွို့ ကွှနမြတို့ ဘာလုပနြိုငလြဲဆိုတာ ရဲရဲဝံ့ဝံ့တှေးရမယြ။ ရဲရဲဝံ့ဝံ့တှေးပှီးရငြ ရဲရဲဝံ့ဝံ့ဆုံးဖှတဖြို့ လိုအပပြါတယြ” ဟု ၎င်းငျးငြးက ဆိုသညြ။လကဝြတရြတနာကို “ရှိတနဆြာ၊ မရှိဝမြးစာ” အတှကြ ဝယယြူခဲ့သောလြညြး အာဏာရှငလြကထြကတြှငြ တောလြှနရြေးအောငမြှငရြနြ အခရာကသွဖှင့ြ ၁၀ နှဈကှာ ပနဆြငခြဲ့သည့ြ နားကပကြို ခွှတပြေးခဲ့ကှောငြး အသကြ ၃၀ အရှယြ မှိုငဒြသခေံ မမို့မို့ကလညြး ပှောသညြ။

“စဈသားက ကွှနမြကို သနတေနြဲ့ ပဈသတမြှာထကစြာရငြ ဒီနေ့ရောဂါဖှဈလို့ သသှေားလဲ ကိဈစမရှိဘူး။ ဘာမှမဖှဈဘူး။ ကွှနမြတို့က ကိုယ့ရြဲ့ကနွမြားရေး စီးပှားရေးတှလညြေး မတှေးတော့ဘူးပေါ့။ ဒါပှီးရငြ ငါတို့တှေ အေးအေးခမွြးခမွြးနရမှောပဲဆိုတဲ့ စိတဓြာတနြဲ့ လှူလိုကတြာပါ” ဟု သူက ပှောသညြ။ငှကှေေးအရ တနဖြိုးမမွားသောလြညြး ရှေ့တနြးမှ တိုကခြိုကနြသညေ့ြ ပှညသြူကာကှယရြေးတပဖြှဲ့ဝငမြွား စိတခြှနအြားဖှဈစနေိုငသြညဟြု မမို့မို ယုံကှညသြညြ။

ယခုနှဈအတှငြး စဈကောငစြီတပကြ သူနထေိုငသြည့ရြှာကို ဝငရြောကစြီးနငြးကာ နအေိမြ ၇ လုံး မီးရှို့ပှီး ရှာသားနှဈဦးကို သတဖြှတခြဲ့ကှောငြး၊ ယာခငြးထဲတှငြ ရှောငပြုနြးနသညြေ ရှာသားမွားကို သနတေဖြှင့ြ လိုကြ လံပဈခတခြဲ့ကှောငြး သူက ဆကပြှောသညြ။”ပဈစညြးတှေ၊ ရှှထညေတြှယေူပှီး လူနှဈယောကြ အသတခြံရတယြ။ ဒါမွိုးတှကေို မကှုံဖူးတော့ အဝေးကှီးကို မပှေးဘူးပေါ့။ ရှာအရှေ့ဘကကြ ယာခငြးတှထေဲ ပှေးတာပေါ့။ အဲဒီအခွိနမြှာ သူတို့တှကေ ယာခငြးတှထေဲအထိ လိုကပြဈတယြ။ ကွှနမြတို့ ၃ မိုငြ ၄ မိုငလြောကအြထိကို ခှလငွေပြှေးရပါတယြ” ဟု သူက ပှနပြှောပှသညြ။

ဒသကောကှယရြေးတပဖြှဲ့မွားက ကွေးရှာအနီးတှငြ စဈကောငစြီစဈကှောငြးကို ခုခံတိုကခြိုကသြောလြညြး လကနြကအြငအြားမမွှ၍ တပဖြှဲ့ဝငတြဈခွို့ထိခိုကကြာ ဆုတခြှာခဲ့ရသညဟြု ဆိုသညြ။ပှညသြူလူထုထောကပြံ့သည့ြ ရနပြုံငှကေို အဓိကအားထားနရသေည့ြ တောလြှနြ ရေးတပဖြှဲ့အနဖှငေ့ြ ရှှနေားကပအြလှူအတှကြ ခှနအြားရသလို အဟောသိကံမဖှဈရနြ သတိထားသုံးစှဲရကှောငြး မှိုငမြှို့နယကြွေးရှာမွားတောလြှနရြေးတပြဦးဥကျကဋျဌ ဦးအောငဇြယကွေ ပှောသညြ။

၎င်းငျးငြးတို့အဖှဲ့အနဖှငေ့ြ လူထုတှေ့ဆုံပှဲသုံးခုမှ ရှှနေားကပြ ၃၄ ရနအြထိ ရရှိထားပှီး အသကြ ၂ နှဈမှ ၇၅ နှဈအရှ ယြ ဆငြးရဲနှမြးပါးသည့ြ အမွိုးသမီးမွားက ထောကြ ပံ့ပေးအပခြှငြးဖှဈသညဟြု ဆိုသညြ။”ငှမရှေိလို့ ရှိတာဖှုတပြှီး လှူဒါနြးတယဆြိုကတညြးက ကွှနတြောတြို့ PDF တှအတှေကြ အငမြတနမြှ ခှနအြားတဈရပဖြှဈစတယြေ။ ဒါ ကွှနတြောတြို့အတှကြ ရုနြးကနရြကွိုးနပတြယြ” ဟု ၎င်းငျးငြးက ဆိုသညြ။

မှိုငမြှို့နယြ PD သညလြညြး ပှညသြူမွားလှူဒါနြးသညြ့ ရှှနေားကပြ ၂၇ ရနြ၊‌ ရှှဆှေဲကှိုး ၉ ကုံး၊ လကကြောကြ ၃ ရနြ၊ လကစြှပြ ၂ ကှငြး လကခြံရရှိထားပှီး လကနြကခြဲယမြးဝယယြူရနနြှင့ြ CDM ဝနထြမြးမွားထောကပြံ့ရနြ အဓိကသုံးစှဲမညဟြု PDF တပရြငြးခေါငြးဆောငတြဈဦးဖှဈသူ ဗိုလလြကယြာက ပှောသညြ။စဈကောငစြီကို ခံပှငြးစိတဖြှင့ြ မီးရှို့ခံရသည့ပြှညသြူမွားက ထောကပြံ့နကှေောငြး၊ အလေ့အလှင့မြရှိစရနြေ စိစဈသုံးစှဲကှော ငြး ရှှထညေမြွားကို ပနြးထိမပြညာရှငနြှင့ြ ညှိနှိုငြးကာ ရှခွေောငြးမွားပှုလုပထြားရကှောငြး မှိုငြ PDF မှ တပရြငြး ခေါငြးဆောငတြဈဦးဖှဈသူ ဗိုလလြကယြာက ပှောသညြ။

“ငှအရေငြးအနှီးမရှိဘူး။ သူတို့ နားကပတြှဘောတှေ ခွှတလြှူတာတှေ ရှိတယြ။ ရပရြှာတှကေို မီးရှို့ခံရတဲ့အခွိနမြှာ သဈတို့ ဝါးတို့ မွောတို့ သှားပို့ရတာရှိတယြ။ ပို့တဲ့အခွိနမြှာ သူတို့တကနြိုငတြဲ့ ပိုကဆြံမရှိကှတော့ ရှှထညေပြဈစညြးပဲ လှူကှတော့တာ” ဟု ၎င်းငျးငြးက ပှောသညြ။ဒသအေသီးသီးတှငြ စဈကောငစြီတပကြ နေ့စဉနြှင့အြမွှ ကွေးရှာမွားကို စီးနငြးမီးရှို့မှုရှိသလို မှိုငမြှို့နယမြှော ကပြိုငြးတှငလြညြး အငအြားအလုံးအရငြးဖှင့ြ စဈ ကှောငြးထိုးကာ မီးရှို့ဖကွဆြီးခှငြးမွားရှိသညြ။

အာဏာသိမြးပှီး တဈနှဈကွောအြတှငြး စဈကောငစြီလကအြောကခြံတပမြွား၏ မီးရှို့မှုကှောင့ြ မှနမြာနိုငငြံတဈဝနြးတှငြ နအေိမြ ၁၈,၀၀၀ ကွောြ မီးလောငကြွှမြးခဲ့ရာ မကှေးတိုငြးမှာ ဒုတိယအမွားဆုံးဖှဈကှောငြး Data For Myanmar အဖှဲ့၏ စာရငြးမွားတှငြ တှေ့ရသညြ။စဈကိုငြးတိုငြးတှငြ နအေိမပြေါငြး ၁၃,၈၄၀ လုံးဖှင့ြ အမွားဆုံးဖှဈပှီး မကှေးတိုငြးတှငြ ၃,၀၀၀ ကွောြ မီးလောငပြကွဆြီးခဲ့ကှောငြး အဆိုပါစာရငြးတှငြ ဖောပြှထားသညြ။

ဇော်ဂျီ ဖောင့် ဖြင့် အောက်မှာ ဆက်လက် ဖတ်ရှု အားပေး နိူင် ပါသည်

၁၅ နှစ်အရွယ် သမီးကြီးဖြစ်သူ အမြတ်တနိုးပန်ဆင်ထားသည့် ရွှေနားကပ်ကို ချွတ်ကာ မိခင်ဖြစ်သူ ဒေါ်ခင်က တွေဝေခြင်း အလျှင်းမရှိဘဲ ငွေဖလားထဲကို ကမ်းထည့်ပေးလိုက်သည်။ဇွန်လဆန်းပိုင်းက မကွေးတိုင်း၊ မြိုင်မြို့နယ်အတွင်း ကျေးရွာတစ်ခုတွင် နိုင်ငံရေးဟောပြောပွဲအပြီး အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီကို လက် နက်စွဲကိုင်ခုခံနေသော တော်လှန်ရေးတပ်ဦးကို နားမှ နားကပ်ဖြုတ်လှူနေကြခြင်းဖြစ်သည်။

“ယောက်ကျားမှာ ဖိနပ်၊ မိန်းမမှာ နားကပ်” ဟု ဆိုရိုးရှိသည့်အတိုင်း သမီးမိန်းကလေးမှန်ရင် နားကပ်ရှိမှ တင့်တယ်သည်ဟူသော အယူအဆကို စစ်အာဏာရှင်လက်အောက်တွင် ထည့်သွင်းစဉ်းစားရန် မလိုအပ်တော့ဟု ဆုံးဖြတ်ကာ ရှိစုမဲ့စု နားကပ်တစ်ရန်ကို ဒေါ်ခင်တို့သားအမိနှစ်ဦး စိတ်တူကိုယ်တူ ချွတ်လှူလိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။ဒေါ်ခင်တို့သားအမိမှာ မြိုင်မြို့နယ်မြောက်ပိုင်းရှိ ကျေးရွာတစ်ခုမှဖြစ်သည်။ မကွေးတိုင်းအစွန် ဆုံးရှိ မြိုင်မြို့နယ်မှာ စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်းမှ မြို့နယ်အချို့နှင့် ထိစပ်နေသည့်ပြင် ချင်းပြည်နယ်အတက် ယောဒေသနှင့်လည်း ဆက်လျက်ကပ်လျက်ရှိသည်။

ဒေသခံ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ် (PDF) များ အား ကောင်းရာ ဒေသဖြစ်ကာ စစ်ကောင်စီတပ်ကလည်း မကြာခဏ စစ်ကြောင်းထိုးပြီး မြိုင်မြို့နယ်အတွင်းရှိ ကျေးရွာများကို မီးရှို့ဖျက်ဆီးနေသည်။”ပြည်သူလူထုတွေ သေတာလည်း မြင်နေရတော့ မခံစားနိုင်လို့ပါ။ အခုနေကတော့ စားစရာ မရှိရှိပါ။ သူတို့အတွက် ကျည် ဆန်တစ်တောင့်ဖိုးပဲရရ၊ နှစ်တောင့်ဖိုးပဲ ရရဆိုပြီး ချွတ်ပြီးတော့ လှူလိုက်ကြတာ။ ကိုယ့်ခံစားချက်နဲ့ကိုယ်ပေါ့။ နားကပ်က သိပ်တော့မရှိပါဘူး” ဟု အသက် ၄၀ နီးပါးအရွယ် ဒေါ်ခင်က ဆိုသည်။

တစ်နေ့လုပ်တစ်နေ့စား ချွေးနှဲစာငွေကြေးဖြင့် သမီးဖြစ်သူအတွက် ဝယ်ယူပေးခဲ့သည့် ထိုနားကပ်မှာ ဝယ်ယူစဉ်က ကျပ် ၆၀,၀၀၀ ဝန်းကျင်သာ တန်သည်။ သို့ သော် ထိုနားကပ်က သူတို့မိသားစုတွင် တန်ဖိုးအကြီးမားဆုံးပိုင်ဆိုင်မှုတစ်ခုဟု ဆိုနိုင်သည်။လွန်ခဲ့သည့် ရှစ်နှစ်က အမျိုးသားဆုံးပါးသွားသောကြောင့် သမီးကြီးနှင့် ၁၂ နှစ်အရွယ် သားငယ်ကို ဒေါ်ခင်တစ်ယော က်တည်း ခက်ခက်ခဲခဲ လုပ်ကိုင်ကျွေးမွေးခဲ့ရသည်။ကျော င်းမနေခဲ့ဖူးသော ဒေါ်ခင်မှာ လက်လှုပ်မှ ပါးစပ်လှုပ်ရသော နေ့စားသမားတစ်ဦးဖြစ်သည်။

သန်းနှင့်ချီသော ပြည်သူများ မျက်ရည်ပေါက်ကြီးငယ်ကျရုံမျှမက အသက်အိုးအိမ်စည်းစိမ်ကို တစ်စစီ ချိုးဖဲ့ဖျက်ဆီးနေသော အာဏာသိမ်းစစ်အုပ်စုကို ခုခံတိုက်ခိုက်ရန် အုပ်တစ်ချပ်သဲတစ်ပွင့်အနေဖြင့် သမီးနားကပ်ကို ဖြုတ်လှူခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဒေါ်ခင်က ဆိုသ ည်။”စစ်အာဏာရှင်အောက်မှာလည်း မနေချင်တော့ဘူး။ စစ်ဖိနပ်အောက်မှာလည်း ဒူးမထောက်ချင်တော့ပါဘူး။ ပြည်သူလူထုတွေ တော်တော်လည်းခံစားရတယ်” ဟု သူက ဆိုသည်။

ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ကို လက်မခံဘဲ အရပ်သားအစိုးရကို ဖြုတ်ချကာ ၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီတွင် စစ်တပ်က တိုင်းပြည်အာဏာ သိမ်းယူခဲ့သည်။ စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်သူ ပြည်သူများ သတ်ဖြတ်ခံရပြီးနောက် အခြားဒေသများနည်းတူ မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်း စစ်ကိုင်းနှင့် မကွေးတိုင်းတို့တွင် လက်နက်ကိုင်တော်လှန်မှုများ ပေါ်ပေါက်လာသည်။မကွေးတိုင်း မြိုင်မြို့နယ်သည် စစ်ကောင်စီက စစ်ဆင်ရေးအကြီးအကျယ်ဆင်နွှဲနေသည့် စစ်ကိုင်းတိုင်း ပုလဲ၊ ဆားလင်းကြီးမြို့နယ်များနှင့် နယ်နိမိတ်ချင်း ထိစပ်နေပြီး လက်နက်ကိုင်ခုခံစစ်အားကောင်းသည့် ဒေသတစ်ခုဖြစ်သည်။

ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သော စစ်ကောင်စီကို လက်နက်မပြည့်မစုံဖြင့် ခုခံတိုက်ခိုက်နေရသောကြောင့် ပြည်သူကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များ အဓိကလိုအပ်သည့် လက် နက်များတပ်ဆင်ရန် မြိုင်မြိုနယ်အတွင်းမှ အမျိုးသမီးများသည် ဒေါ်ခင်နည်းတူ ရှိစုမဲ့စုရွှေနားကပ်များ ချွတ်ပေးနေကြသည်။မြိုင်မြို့နယ်အတွင်း စစ်အာဏာသိမ်းမှုဆန့်ကျင်ရေး သပိတ်စစ်ကြောင်းများ၊ လူထုတွေ့ဆုံပွဲများနှင့် ပြည်သူကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ၏ ခရီးစဉ်များတွင် ဒေသခံတို့က နားကပ်၊ လက်စွပ်၊ ဆွဲကြိုး၊ လက် ကောက် စသည့် ရွှေထည်လက်ဝတ်ရတနာများ ထောက်ပံ့လှူဒါန်းကြသည်။

ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များကို တက်နိုင်သည့်ဘက်မှ ပုံသဏ္ဌာန်မျိုးစုံဖြင့် ထောက်ပံ့လျက်ရှိရာ အမျိုးသမီးများ အမြတ်တနိုးဝတ်ဆင်သည့် ရွှေနားကပ်ချွတ်ပေးခြင်းကို မြိုင်မြို့နယ်တွင် ပထမဆုံးတွေ့ရခြင်းဖြစ်သည်။ သူတို့တွင် နားကပ်မှလွဲ၍ အခြားပေးစရာ ငွေလည်းမရှိပေ။”တောင်သူလုပ်တာ။ စီးပွားရေးကတော့ အဆင်မပြေဘူးပေါ့။ အညာမှာက ခြောက်ခန်းတယ်လေ။ ပိုက်ဆံမရှိတော့ နားတောင်းချွတ်လှူလိုက်တာပေါ့။ ကျွန်မကတော့ ကျည်ဆန်ဖိုးပဲရရ၊ လက်နက်ဖိုးပဲရရ စိတ်ဓာတ်နဲ့ လှူတာပါ” ဟု သက်လတ်ပိုင်းအရွယ် အမည်မဖော်လိုသူ မြိုင်ဒေသခံ အမျိုးသမီးတစ်ဦးက ပြောသည်။

အပူပိုင်းဇုန်ရှိ မြိုင်မြို့နယ်တွင် မြစ်တစ်စင်းမျှ ဖြတ် သန်းစီးဆင်းခြင်းမရှိပေ။ မိုးကိုသာ မျှော်ကိုး၍ ယာလုပ်ကြရသည်။ စစ်အာဏာသိမ်းမှုကြောင့် စီးပွားရေး ပိုကျပ်တည်းသည်။ မြေပဲ၊ နှမ်း၊ ပြောင်းနှင့် ပဲစင်းငုံတို့ စိုက်ပျိုးထားသော်လည်း စစ်တပ်ရန်ကြောင့် စိတ်ဖြောင့်ဖြောင့် မလုပ်ကိုင်နိုင်ကြပေ။ သွားရေးလာရေး ခက်ခဲသဖြင့် စိုက်ပျိုးထားသည့် သီးနှံများပေါ်လျှင်ပင် မြို့ကို တက်ရောင်းရန် မလွယ်ကူကြောင်း၊ စစ်တပ်က နေရာတကာ မထင်လျှင်မထင်သလို ဖမ်းဆီးနှိပ်စက်သဖြင့် မသွားရဲမလာရဲဖြစ်နေကြောင်း မြိုင်ဒေသခံတို့က ဆိုသည်။

စစ်ကောင်စီလက်ချက်ကြောင့် ဒေသတိုင်းတွင် စီးပွား ရေးထိခိုက်ပြီး လူအများ ဒုက္ခရောက်နေချိန် လက်ဝတ်ရတနာများကို မဆင်မြန်းလိုတော့ကြောင်း နောက်ထပ် မြိုင်ဒေသခံအမျိုးသမီးတစ်ဦးက ဆိုသည် ။စစ်အာ ဏာရှင်လက်ထက်တွင် ရွှေငွေစည်းစိမ်းများသာမက လူ့အသက်သည်ပင် အာမခံချက်မရှိသလို အာဏာ ရှင်စနစ် ပြုတ်မကျမချင်း လုံခြုံမှုမရှိနိုင်ကြောင်း မိဘအမွေ ခြောင်းသောင်းတန် ရွှေနားကပ်ချွတ်ပေးခဲ့သည့် အသက် ၂၁ နှစ်အရွယ် ထိုအမျိုးသမီးက ဆိုသည်။

“ရွှေနားကပ်၊ နားရန်းတွေ ဝတ်ဆင်ပြီး နေတာထက်စာလို့ရှိရင် ကျွန်မတို့ ရှိသမျှ အရာပစ္စည်းတွေကို ရောင်းချပြီးတော့ ဒီတော်လှန်ရေးကြီးမှာ စစ်အာဏာရှင်ပြုတ်ကျဖို့ ကျွန်မတို့ ဘာလုပ်နိုင်လဲဆိုတာ ရဲရဲဝံ့ဝံ့တွေးရမယ်။ ရဲရဲဝံ့ဝံ့တွေးပြီးရင် ရဲရဲဝံ့ဝံ့ဆုံးဖြတ်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။လက်ဝတ်ရတနာကို “ရှိတန်ဆာ၊ မရှိဝမ်းစာ” အတွက် ဝယ်ယူခဲ့သော်လည်း အာဏာရှင်လက်ထက်တွင် တော်လှန်ရေးအောင်မြင်ရန် အခရာကျသဖြင့် ၁၀ နှစ်ကြာ ပန်ဆင်ခဲ့သည့် နားကပ်ကို ချွတ်ပေးခဲ့ကြောင်း အသက် ၃၀ အရွယ် မြိုင်ဒေသခံ မမို့မို့ကလည်း ပြောသည်။

“စစ်သားက ကျွန်မကို သေနတ်နဲ့ ပစ်သတ်မှာထက်စာရင် ဒီနေ့ရောဂါဖြစ်လို့ သေသွားလဲ ကိစ္စမရှိဘူး။ ဘာမှမဖြစ်ဘူး။ ကျွန်မတို့က ကိုယ့်ရဲ့ကျန်မားရေး စီးပွားရေးတွေလည်း မတွေးတော့ဘူးပေါ့။ ဒါပြီးရင် ငါတို့တွေ အေးအေးချမ်းချမ်းနေရမှာပဲဆိုတဲ့ စိတ်ဓာတ်နဲ့ လှူလိုက်တာပါ” ဟု သူက ပြောသည်။ငွေကြေးအရ တန်ဖိုးမများသော်လည်း ရှေ့တန်းမှ တိုက်ခိုက်နေသည့် ပြည်သူကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်များ စိတ်ခွန်အားဖြစ်စေနိုင်သည်ဟု မမို့မို ယုံကြည်သည်။

ယခုနှစ်အတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်က သူနေထိုင်သည့်ရွာကို ဝင်ရောက်စီးနင်းကာ နေအိမ် ၇ လုံး မီးရှို့ပြီး ရွာသားနှစ်ဦးကို သတ်ဖြတ်ခဲ့ကြောင်း၊ ယာခင်းထဲတွင် ရှောင်ပုန်းနေသည် ရွာသားများကို သေနတ်ဖြင့် လိုက် လံပစ်ခတ်ခဲ့ကြောင်း သူက ဆက်ပြောသည်။”ပစ္စည်းတွေ၊ ရွှေထည်တွေယူပြီး လူနှစ်ယောက် အသတ်ခံရတယ်။ ဒါမျိုးတွေကို မကြုံဖူးတော့ အဝေးကြီးကို မပြေးဘူးပေါ့။ ရွာအရှေ့ဘက်က ယာခင်းတွေထဲ ပြေးတာပေါ့။ အဲဒီအချိန်မှာ သူတို့တွေက ယာခင်းတွေထဲအထိ လိုက်ပစ်တယ်။ ကျွန်မတို့ ၃ မိုင် ၄ မိုင်လောက်အထိကို ခြေလျင်ပြေးရပါတယ်” ဟု သူက ပြန်ပြောပြသည်။

ဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များက ကျေးရွာအနီးတွင် စစ်ကောင်စီစစ်ကြောင်းကို ခုခံတိုက်ခိုက်သော်လည်း လက်နက်အင်အားမမျှ၍ တပ်ဖွဲ့ဝင်တစ်ချို့ထိခိုက်ကာ ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်ဟု ဆိုသည်။ပြည်သူလူထုထောက်ပံ့သည့် ရန်ပုံငွေကို အဓိကအားထားနေရသည့် တော်လှန် ရေးတပ်ဖွဲ့အနေဖြင့် ရွှေနားကပ်အလှူအတွက် ခွန်အားရသလို အဟောသိကံမဖြစ်ရန် သတိထားသုံးစွဲရကြောင်း မြိုင်မြို့နယ်ကျေးရွာများတော်လှန်ရေးတပ်ဦးဥက္ကဋ္ဌ ဦးအောင်ဇေယျက ပြောသည်။

၎င်းတို့အဖွဲ့အနေဖြင့် လူထုတွေ့ဆုံပွဲသုံးခုမှ ရွှေနားကပ် ၃၄ ရန်အထိ ရရှိထားပြီး အသက် ၂ နှစ်မှ ၇၅ နှစ်အရွ ယ် ဆင်းရဲနွမ်းပါးသည့် အမျိုးသမီးများက ထောက် ပံ့ပေးအပ်ခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။”ငွေမရှိလို့ ရှိတာဖြုတ်ပြီး လှူဒါန်းတယ်ဆိုကတည်းက ကျွန်တော်တို့ PDF တွေအတွက် အင်မတန်မှ ခွန်အားတစ်ရပ်ဖြစ်စေတယ်။ ဒါ ကျွန်တော်တို့အတွက် ရုန်းကန်ရကျိုးနပ်တယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။

မြိုင်မြို့နယ် PD သည်လည်း ပြည်သူများလှူဒါန်းသည့် ရွှေနားကပ် ၂၇ ရန်၊‌ ရွှေဆွဲကြိုး ၉ ကုံး၊ လက်ကောက် ၃ ရန်၊ လက်စွပ် ၂ ကွင်း လက်ခံရရှိထားပြီး လက်နက်ခဲယမ်းဝယ်ယူရန်နှင့် CDM ဝန်ထမ်းများထောက်ပံ့ရန် အဓိကသုံးစွဲမည်ဟု PDF တပ်ရင်းခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဖြစ်သူ ဗိုလ်လက်ယာက ပြောသည်။စစ်ကောင်စီကို ခံပြင်းစိတ်ဖြင့် မီးရှို့ခံရသည့်ပြည်သူများက ထောက်ပံ့နေကြောင်း၊ အလေ့အလွင့်မရှိစေရန် စိစစ်သုံးစွဲကြော င်း ရွှေထည်များကို ပန်းထိမ်ပညာရှင်နှင့် ညှိနှိုင်းကာ ရွေချောင်းများပြုလုပ်ထားရကြောင်း မြိုင် PDF မှ တပ်ရင်း ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဖြစ်သူ ဗိုလ်လက်ယာက ပြောသည်။

“ငွေအရင်းအနှီးမရှိဘူး။ သူတို့ နားကပ်တွေဘာတွေ ချွတ်လှူတာတွေ ရှိတယ်။ ရပ်ရွာတွေကို မီးရှို့ခံရတဲ့အချိန်မှာ သစ်တို့ ဝါးတို့ မျောတို့ သွားပို့ရတာရှိတယ်။ ပို့တဲ့အချိန်မှာ သူတို့တက်နိုင်တဲ့ ပိုက်ဆံမရှိကြတော့ ရွှေထည်ပစ္စည်းပဲ လှူကြတော့တာ” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။ဒေသအသီးသီးတွင် စစ်ကောင်စီတပ်က နေ့စဉ်နှင့်အမျှ ကျေးရွာများကို စီးနင်းမီးရှို့မှုရှိသလို မြိုင်မြို့နယ်မြော က်ပိုင်းတွင်လည်း အင်အားအလုံးအရင်းဖြင့် စစ် ကြောင်းထိုးကာ မီးရှို့ဖျက်ဆီးခြင်းများရှိသည်။

အာဏာသိမ်းပြီး တစ်နှစ်ကျော်အတွင်း စစ်ကောင်စီလက်အောက်ခံတပ်များ၏ မီးရှို့မှုကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝန်းတွင် နေအိမ် ၁၈,၀၀၀ ကျော် မီးလောင်ကျွမ်းခဲ့ရာ မကွေးတိုင်းမှာ ဒုတိယအများဆုံးဖြစ်ကြောင်း Data For Myanmar အဖွဲ့၏ စာရင်းများတွင် တွေ့ရသည်။စစ်ကိုင်းတိုင်းတွင် နေအိမ်ပေါင်း ၁၃,၈၄၀ လုံးဖြင့် အများဆုံးဖြစ်ပြီး မကွေးတိုင်းတွင် ၃,၀၀၀ ကျော် မီးလောင်ပျက်ဆီးခဲ့ကြောင်း အဆိုပါစာရင်းတွင် ဖော်ပြထားသည်။

crd